Vademecum - papuga falista

asica1212 · Gość

ŚRODOWISKO NATURALNE

Ojczyzną papużki falistej jest Australia, gdzie gatunek ten występuje głównie w południowo-wschodnich i południowo-zachodnich częściach kontynentu. Tam, na porośniętych trawiastą roślinnością równinach, żyje w wielkich stadach liczacych od kilku do kilkudziesieciu tysięcy sztuk. Jest gatunkiem wędrownym. Stada ptaków przemieszczają się w poszukiwaniu coraz to nowych żerowisk. Ptaki te są najaktywniejsze wczesnym rankiem i wieczorem. Wtedy właśnie widać je fruwające w pobliżu źródeł wody. Po zaspokojeniu pragnienia odlatują w poszukiwaniu nasion traw, będących podstawą ich żywienia. Środek dnia, gdy robi się bardzo gorąco, papużki spędzają siedząc wśród liści w koronach drzew. W okresie lęgowym zatrzymują się w jednym miejscu do czasu odchowania młodych. Nie budują gniazd- gnieżdżą się w dziuplach drzew. Tam samiczka składa jaja i do jej obowiązków należy ich wysiadywanie. Papużki faliste żyją monogamicznie. Po odchowaniu mlodych przeważnie dochodzi do drugiego, a czasem do trzeciego lęgu, zależnie od obfitości pożywienia w najbliższej okolicy. Gdy pokarm się kończy, wszystkie ptaki, zarówno dorosłe, jak i młode, przenoszą się w inne rejony. "...W ojczyźnie swojej ptaszek ten zamieszkuje równiny porośnięte trawą, żywi się nasionami i trzyma się przeważnie stadami, złożonymi z 20 - 100 sztuk, i to nawet okresie gniazdowania, jakkolwiek i wówczas poszczególne pary w obrębie stada trzymają się ściśle ze sobą. Gniazdo zakładanie jest z dziuplach i szczelinach drzewa gumowego, a w grudniu samica składa w niem 4-6 białych okrągłych jaj. Z taką samą regularnością, jak nasze ptaki przelotne u nas, pojawiają się papużki faliste w południowej Australii w czasie tamtejszej wiosny, czyli o porze odpowiadającej naszej jesieni...'- A.Behm., Życie Zwierząt. Ptaki

HISTORIA HODOWLI

Papużki faliste w Europie pojawiły się w połowie wieku XIX, dokąd zostały sprowadzone przez znanego ornitologa Johna Goulda. Po raz pierwszy zostały opisane przez Thomasa Watlinga, fałszerza pieniędzy zesłanego do Australii, a pierwszą publikacją, w której ukazał się opis papużki falistej było dzieło G. Shawa "Zoology of New Holnad". Bardzo szybko zdobyły popularność w Europie, dobrze się rozmnażały, ale nadal większość stanowiły osobniki importowane. Dopiero po wprowadzeniu przez rząd Australii całkowitego zakazu wywozu zwierząt ich hodowla się rozwinęła, zaczęły powstawać farmy nastawione na masowe rozmnażanie z przeznaczeniem na rynek. Pierwszą odmiana barwna pojawiła już w XIX w. na farmie hodowlanej w Anglii, a była to papużka falista żółta.

WYGLĄD OGÓLNY / ODMIANY BARWNE

Jest jedną z najmniejszych papug, jednak dzięki wydłużonemu ogonowi wydaje się być znacznie większa, niż jest w rzeczywistości. Przednia część jej głowy i gardziel są siarkawo - żółte, z każdej strony odgraniczone ozdobione przez 4 niewielkie plamki. Cały płaszcz jest zielono - żółty, przyczem niemal na każdem piórze występują 4 poprzeczne czarne prążki. Spód ciała, dolna część pleców i kuper są trawiasto zielone, dwa wydłużone pióra ogona ciemno - niebieskie, pozostałe sterówki zielono - niebieskie z szerokimi cytrynowo - zółtemi plamami; woskówką ciemno niebieska, tęczówka jasno żółta.

Dymorfizm płciowy i odmiany barwne
Dymorfizm płciowy jest dość dobrze zaznaczony, aczkolwiek u młodych osobników rozróżnienie płci bywa niekiedy kłopotliwe. Dorosły samiec charakteryzuje się intensywnie niebieską lub fioletową woskówką, podczas gdy u samicy jest ona koloru szarego, brązowego lub szarożółtego. Nie u wszystkich odmian (zwłaszcza jasnych) jest to jednak regułą. u młodych osobników woskówka ma barwę niebieskawobiałą, białoróżową lub fioletowobiałą, przy czym u samczyków jest ona jednobarwna, natomiast u samiczek otwory nosowe otoczone są białożółtą obwódką.
Forma dziko żyjąca w naturze jest koloru jasnozielonego z czarnymi falistymi prążkami (stąd nazwa) przebiegającymi wokół głowy, karku i górnej części grzbietu. W niewoli wyhodowano wiele odmian różniących się nie tylko barwą upierzenia (oliwkowa, błękitna, fiołkowa, szara, kobaltowa, biała i wiele innych), ale również kształtem i wielkością ciała (np. standardy hodowlane, czyli wystawowe papużki faliste - WPF), czubate, featherduster, zwane chryzantemami. Odmiany hodowlane są znacznie delikatniejsze i trudniejsze w rozrodzie, głównie z powodu obniżonej płodności i żywotności potomstwa.

WARUNKI HODOWLI W DOMU/ NA ZEWNĄTRZ

Zachowanie
Te małe papużki są bardzo żywotne, nieustannie buszują po klatce, wolierze. Każda nowa rzecz, która znajdzie się w ich lokum musi zostać przez nie "zbadana". Nie są (stosunkowo) trudne do oswojenia. Najlepiej czują się w gromadkach, gdyż tak żyją na wolności. Pomagają sobie w czyszczeniu upierzenia itp. Często dochodzi między nimi do "kłótni", na szczęście rzadko groźnych.

Hodowla na zewnątrz:
Hodując ptaki w wolierze, należy pamiętać, że liczba budek lęgowych powinna przewyższać liczbę par ptaków (zazwyczaj stosuje się zasadę, że na każde dwie pary przeznacza się trzy budki). Zapobiega to walkom o lepsze miejsca do gniazdowania, choć całkowicie ich nie eliminuje (zwłaszcza jeśli ptaki nie były wcześniej sparowane). Budki staramy się umieszczać w najwyższych miejscach woliery. Aby uniknąć ewentualnych walk lub nawet wzajemnej penetracji gniazd przez sąsiadujące ptaki, wskazane jest przedzielanie ich np. kawałkiem sklejki czy płyty pilśniowej. Można również zawieszać je w rzędzie bokiem w ten sposób, że otwory wlotowe jednej wychodzą na tylną ściankę kolejnej. Przy tym systemie hodowli bardzo dobrze sprawdzają się budki wykonane z naturalnych wydrążonych pni. Młode uzyskane z hodowli na wolnym powietrzu są zdrowsze, żywotniejsze i kondycyjnie doskonalsze, a po przeselekcjonowaniu stanowią znakomity materiał do dalszej hodowli.

Jeśli papużkę falistą zakupimy zimą i przeniesiemy ją bezpośrednio z ciepłego sklepu do znajdującej się poza domem woliery ogrodowej, która nie chroni przed zimnem, śniegiem i wiatrem, los ptaka będzie przesądzony - zginie z zimna i wyczerpania. Jednak jeśli tę samą papużkę wpuścimy do woliery w lecie i pozostawimy ją tam do zimy, to ptak zdąży się zaaklimatyzować i doskonale będzie się czuł na dworze pomimo zimna. Papużki faliste dobrze znoszą chłody i jeśli są do nich właściwie przygotowane mogą bez szkody dla zdrowia mieszkać w wolierze cały rok. Zaletą takiej woliery jest przede wszystkim możliwość trzymania w niej kilkunastu lub kilkudziesięciu ptaków. Takie stadko to zupełnie inny widok niż parka ptaków w klatce.
Marcin Jan Gorazdowski

Woliera musi spełniać kilka wymogow konstrukcyjnych:
Buduje się ją na solidnym fundamencie, najlepiej betonowym, głębokości 40-50 cm. Podłogę trzeba wylać betonem tak, by nadać jej lekki spadek w jedną stronę, co umożliwia spływ wody deszczowej, na beton kładziemy np. żółty piasek, żwirek lub inne podłoże . Solidna podstawa woliery chroni ptaki przed wizytami szczurów. Szkielet woliery może być zarówno drewniany jak i metalowy. Na nich rozciągamy siatkę o gęstych oczkach. Wewnątrz musi się znaleźć miejsce na przybudówkę, do której papużki będą mogły uciec przed mrozem i wiatrem. Pomieszczenie to powinno być ocieplone np. styropianem. Wolierę należy wyposażyć również w przedsionek wykluczający ucieczkę ptaków podczas naszej wizyty w wolierze. Zapewniamy im również stały dostęp do wody. Warto umieścić w niej np. konary drzew, gałęzie w taki sposób aby imitowały środowisko naturalne. Natomiast zwykłe poidło można zastąpić specjalnie wbudowanym w odpowiednim miejscu oczkiem wodnym otoczonym roślinnością, dzięki temu możemy połączyć dwa hobby w jedno a ptaki będą mogły korzystać z kąpieli:). Duża ilość roślin w wolierze i jej okolicach jest wskazana ale tylko pod warunkiem odpowiedniego dobrania ich gatunków (unikamy roślin trujących).
Łukasz Brodowski

Oswajanie
Papużki faliste są stosunkowo łatwe do oswojenia, między innymi dlatego, że przeważnie od urodzenia towarzyszą im ludzie. Jeżeli mamy zamiar mieć dwie oswojone papużki, radzę najpierw oswoić jedną i dopiero później drugą. Nowa papużka nabierze szybciej ufności do ludzi, jeżeli jej towarzyszka będzie je posiadała.

Najlepiej do oswajania wybrać sobie bardzo młodą papużkę falistą, lub jeszcze lepiej zabrać rodzicom z gniazda młode i samodzielnie je wykarmić. Po zdobyciu młodej papużki, wpuszczamy ją do uprzednio przygotowanej klatki. Nie powinno się w niej znajdować żadnych zbędnych przedmiotów (luterka, dzwonki). Papuga powinna się nami zainteresować, a nie zabawkami. Po minięciu tego okresu zaczynamy do papużki przemawiać (najlepiej cały czas jedno słowo, np. jej imię), podczas czego podajemy papużce na patyku (zawsze tym samym) jakiś smakołyk (np. kawałek jabłka). Po ok. miesiącu próbujemy podawać papużce pokarm z ręki, najlepiej na początku położyć na ręce również patyczek, którego papużka się nie boi. Po jakimś czasie papużka powinna zacząć nam wchodzić na rękę, kiedy to nastąpi możemy ją wyjąć z klatki i przejść z nią po pokoju, wtedy papużka oswoi się z jego wyglądem. Na początku tyle czasu poza klatką wystarczy, później może przebywać poza klatką coraz dłużej. Aż w końcu będziemy mieli problemy z zmuszeniem jej do powrotu do klatki. Wtedy najlepiej zastosować mały podstęp, włożyć do klatki (tak żeby papużka widziała) jakiś przysmak, to powinno ją zmusić do powrotu. Musimy pamiętać o cierpliwości, która jest konieczne do oswojenia papużki, nie wolno łapać papużek do ręki, gdyż może to skutecznie zrazić papużkę do nas.
Oto bardzo krótki, optymistyczny tekst źródłowy, dla osób chcących nauczyć je naśladować różne dźwięki, autorstwa A. Brehma:

"...W naśladowaniu jakichkolwiek głosów przejawiają minimalne zdolności..."
Jednak nie powinno się brać tego poważnie, rekordzistka podobno nauczyła się ponad 300 słów.

Obrączkowanie
Zwykłe (rozmiarów dzikiej papużki) papużki obrączkujemy obrączkami o numerze 4 (średnica 4 mm).

Czynność obrączkowania wygląda następująco:

Chwytamy ptaka lewą ręką (jeżeli jesteśmy praworęczni), kciukiem i palcem wskazującym chwytamy nogę papugi. Na trzy największe palce złożone razem nakładamy obrączkę. Następnie odginamy najmniejszy palec (kciuk) do tyłu, tak, żeby całkiem przyległa do nogi, następnie przesuwany obrączkę do końca nóżki, tak żeby noga wróciła do swojego normalnego ułożenia.

Papużki obrączkujemy do 10 dnia życia, gdyż później nie da się założyć im obrączki.

Możemy papużki obrączkować trzema typami obrączek:

I. zamkniętymi - są to typowe obrączki, najczęściej stosowane w Polsce, taki obrączki najczęściej możemy zdobyć, jeżeli należymy do jakiegoś związku hodowców, widnieją na niej takie informacje jak ( obrączki Małopolskiego Stowarzyszenia Hodowców Kanarków i Ptaków Egzotycznych): numer (np. 01), rok wybicia (np. 99), sygnum hodowcy (np. C3) i informację o stowarzyszeniu (np. MS); na innych polskich obrączkach często też jest godło polski

II. zaciskowe - prawie nie stosowane w Polsce, możliwość założenie na dorosłego ptaka

II. tworzywa - rzadko stosowane w Polsce, do dodatkowej identyfikacji ptaków

ŻYWIENIE

Podstawowym pokarmem papużek są ziarna zbóż: prosa, kanaru, owsa. Różni autorzy opisują, że papużki faliste chętnie też spożywają siemię lniane, konopie i murzynek, jednak u mnie nie cieszyły się one żadnym zainteresowaniem u papużek.

Ja w swojej hodowli stosuję taką mieszankę:

I. podczas spoczynku:
proso - 55 %
kanar - 15 %
owies - 20 %
skiełkowana pszenica - 10 %

II. w okresie lęgowym, oraz podczas odchowu młodych:
proso - 30 %
kanar - 10 %
owies - 10 %
skiełkowana pszenica - 60 %

Dobrze jest też papużkom, szczególnie czasie lęgów podawać proso senegalskie w kolbach.
Z zielonek stosuję: gwiazdnicę, mniszek (mlecz), różne chwasty (np. tak zwane dzikie proso), a także uprawiam małe poletko prosa, który papużki bardzo chętnie zjadają (szczególnie w stanie dojrzałości mlecznej i woskowej).
W hodowli papużek falistych z owoców i warzyw stosuję: jabłko, marchew, wiśnie, czereśnie. Na pewno możne też podawać im inne owoce i warzywa, ale jeszcze ich nie próbowałem stosować ich w karmieniu.
Bardzo wartościowym pokarmem dla papużek (szczególnie podczas odchowu młodych) jest skiełkowane ziarno. Ja podaję falistym głównie pszenicę, czasami też kiełkuję proso i owies. Można próbować je karmić innymi skiełkowanymi nasionami, jeżeli tylko będą je jadły.
W okresie lęgowym wskazane jest podawanie ugotowanego na twardo jaja wymieszanego z kaszą manną oraz z premiksem witaminowo - mineralno - aminokwasowym (np. firmy Dolfos).
Niektórzy autorzy podaję informację, że falistym można podawać biszkopty zamoczone w mleku, ja tego nigdy nie próbowałem, ale podaję papużkom biszkopty bez żadnych dodatków. Również lubią obgryzać korę różnych drzew. U mnie dostają one raz na jakiś czas świeże gałązki wierzby, które są przez nie okorowywane z wielką ochotą.
W tej chwili na polski rynek wchodzą różnego rodzaju granulaty dla papug (np. Pretty bird), słyszałem, że są one bardzo dobre. Jednak nie potrafię powiedzieć nic więcej, gdyż nigdy ich nie stosowałem.
Papużki cały czas powinny mieć dostęp do świeżej wody, można dodawać do niej różne preparaty. Ja stosuję (raz na jakiś czas) do wody Polfamix Z dla zarodowych stad kur niosek, a także (częściej w zimie) preparat dla gołębi Aminosol, zawierający masę różnych mikro i makro elementów.
Z minerałów papużki cały czas mają dostęp do kostki wapiennej zawieszonej na ściance klatki, a także piasku rzecznego i rozkruszonej kostki mineralnej dla gołębi "Pickstain" lub "Taubenstein". W okresie lęgowym papużki dostają także w większej ilości skorupki z jaja kurzego. Można też stosować sepię, czyli szkielet mątw znad morza śródziemnego. Podaję też raz na jakiś czas papużki dostają węgiel drzewny (tzn. niedopalone gałęzie z ogniska).

Należy zachować ostrożność przy podawaniu sałaty (biegunki), zwłaszcza pochodzącej z niewiadomego źródła lub intensywnie pędzonej nawozami sztucznymi. Raz na jakiś czas warto podać również kawałki węgla drzewnego lub odwróconej korzeniami do góry darni leśnej bądź ogrodowej (bez nawozów lub środków ochrony roślin!). Niektórzy hodowcy podają papużkom preparaty mineralno-witaminowe dla drobiu lub gołębi, co trzeba jednak czynić z umiarem i w odpowiednich dawkach. Obecnie na rynku dostępnych jest wiele gotowych mieszanek ziarnistych oraz specjalistycznych granulatów dla papug. Te wysokiej jakości, produkowane przez renomowane firmy, zawierają np. dodatek jodu, co jest bardzo korzystne dla zdrowia ptaków. Cena dobrych pokarmów jest dość wysoka, jednak mając na względzie zdrowie ptaków, nie należy na nich oszczędzać. Mieszanki tanie, oparte głównie na prosie oraz kolorowych dodatkach niewiadomego składu, są moim zdaniem mało przydatne i powinny być wykorzystywane co najwyżej jako dodatek.

Bezpośrednio przed sezonem rozrodczym można za pomocą odpowiedniej diety dodatkowo stymulować ptaki do odbycia lęgów. W tym celu podaje się mieszankę jajeczną (ugotowane na twardo i drobno posiekane jajko kurze z dodatkiem bułki tartej, kaszy manny, pokruszonych biszkoptów, Vibowitu lub sypkiej mieszanki mineralno-witaminowej), gdyż zawarte w żółtku estrogeny pobudzają organizm samicy do składania jaj. Doskonale sprawdza się także skiełkowane ziarno owsa, pszenicy lub prosa (wit. A + E), tarta marchew (karoteny), siekana gwiazdnica pospolita oraz dodatek prosa senegalskiego w kolbach. W okresie składania jaj dieta musi także zawierać dostateczną ilość wapnia (pokruszone skorupki i muszelki, ossasepia, piasek morski, kawałki kredy, twaróg).

Gdy samica zniesie pierwsze jajo i rozpocznie wysiadywanie, rezygnujemy całkowicie z podawania mieszanki jajecznej, gdyż z powodu nadmiaru zawartych w niej hormonów i pobudzenia płciowego może ona zaprzestać inkubacji już złożonych jaj i zacząć składać nowe. Jednakże gdy tylko wylęgnie się pierwsze pisklę, ponownie wprowadzamy ją do diety (oprócz pokruszonych biszkoptów można wtedy dodawać do niej sypkie odżywki dla dzieci) razem ze skiełkowanym ziarnem. Początkowo ilość podawanego pokarmu jajecznego nie powinna być duża (1/4 jaja kurzego dziennie), po tygodniu dajemy pół jaja, a po 10-12 dniach - całe jajo na odchowującą parę. W okresie odchowu młodych dobry jest także dodatek gotowanego makaronu, ryżu, kaszki (względnie drobnej śruty) kukurydzianej oraz twarogu. Do woli podajemy natomiast wszelkie owoce i warzywa oraz zioła i chwasty. Z tych ostatnich najlepsza jest gwiazdnica pospolita, siekana lub podawana w całych kępach po lekkim otrząśnięciu z ziemi, a także mniszek lekarski i rdest ptasi. Podczas pierzenia się ptaków nie należy zapominać o podawaniu karmy bogatej w aminokwasy zawierające reszty siarkowe (metionina, cysteina). W okresie spoczynku płciowego mieszankę jajeczną podajemy najwyżej raz w tygodniu lub wcale.
Woda dla ptaków, przegotowana wodociągowa lub mineralna (wyłącznie niegazowana!) z butelki lub filtra odwróconej osmozy (ale ta wzbogacona w składniki mineralne, której domownicy używają np. do rozcieńczania soków), powinna być codziennie wymieniana na świeżą, a w okresie upałów co najmniej dwa razy dziennie. Okazjonalnie można poić słabą herbatką, najlepiej owocową. Papużkom nie wolno podawać żadnych słodyczy (z wyjątkiem drożdżowego ciasta i biszkoptów), chipsów, tłustych żółtych serów oraz wędlin.

NAUKA " MÓWIENIA"

Podstawowym głosem papużki falistej jest melodyjny świergot przechodzący w chwilach strachu lub silnego zdenerwowania w przenikliwy skrzek nieprzyjemny dla ucha ludzkiego. W niewoli papużka jest w stanie naśladować ludzką mowę: może opanować do 500 słów. Nauczyć mówić można tylko młodą papużkę (najlepiej kupioną od hodowcy), gdyż starsza może w ogóle się nie oswoić i nie będzie chciała się uczyć. Nauka mówienia polega na częstym powtarzaniu jakiegoś słowa, a efekt można uzyskać dopiero w kilka miesięcy po rozpoczęciu "lekcji" i wiele zależy od anielskiej cierpliwości nauczyciela. Najlepsze do nauki są godziny wieczorne, wtedy papużki chętnie słuchają tego, czego mają się nauczyć i łatwiej sobie to przyswajają.

Źródło: [link widoczny dla zalogowanych]

asica1212 · Gość

Z góry przepraszam za to, że ciągle piszę o Falistych... Po prostu taka jestem szczęśliwa że dostałam te ptaszki że nie mogę się nimi nacieszyć... Przepraszam i pozdrowienia...

Magda

Lepiej by było gdybyś napisała coś od siebie Wesoly

. Nie każdy właścicel strony pozwala na kopiowanie swojej treści czy obrazków.

xarchos

[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]
[link widoczny dla zalogowanych][link widoczny dla zalogowanych]